Een moiré patroon ontstaat als twee patronen elkaar storen (“interfereren”). Een streepjesshirt dat op TV vreemde patronen vertoont, is misschien wel het bekendste voorbeeld van moiré. Hiernaast interfereert het patroon van de pixels op het beeldscherm met het patroon in het plafond, waardoor er cirkels zichtbaar worden die er in werkelijkheid niet zijn.

In de meeste digitale camera’s zit een filter voor de sensor, dat moiré voorkomt. Dat filter wordt ook wel anti-aliasing filter (AA filter) of laag-doorlaat (Low-pass) filter genoemd. Het is vaak een dun kristallen plaatje (lithium niobate) voor de sensor, dat het licht dat zonder AA filter op 1 pixel zou vallen, uitsmeert over 4 pixels. Hierdoor wordt moiré zo goed onderdrukt, dat je het niet in je foto’s ziet. Omdat dit ten koste gaat van de resolutie, is blur-filter een toepasselijke bijnaam.

Kleur moiré

In de jacht op steeds hogere resoluties, beginnen camerafabrikanten zwakkere filters in te bouwen, of laten ze het filter helemaal weg. Een sensor van een camera bestaat uit duizenden pixels die op een regelmatige afstand van elkaar liggen. Bij een foto van een fijnmazig patroon in een trouwjurk of van dakpannen op een gebouw dat heel ver verwijderd is, bestaat de kans dat het licht dat op de sensor valt ongeveer dezelfde frequentie heeft als de pixels op de sensor. Met een moiré patroon in de foto als gevolg. De kans op een zichtbaar moiré-effect in een opname is het grootst bij bij camera’s zonder filter.

Een min of meer monochroom moiré patroon zoals in het eerste plaatje bij dit artikel is misschien al vervelend, maar kleur moiré is storender. Kleur moiré krijg je te zien als je inzoomt tot de grens van de resolutie van je camera. Hier zie je een praktijkvoorbeeld van kleur-moiré in een 100% beelduitsnede van een opname gemaakt met een professionele grootformaat camera zonder AA filter. Dit is een worst case: meestal is het effect veel minder goed zichtbaar.

Klik op de afbeelding voor een ander voorbeeld van een realistischer voorbeeld, gemaakt met een moderne camera, waar kleur moire pas zichtbaar wordt bij inzoomen tot 200%.

Nikon D800E vs Nikon D800: moiré valt mee

Steeds meer camera’s hebben een heel zwak of zelfs helemaal geen anti-aliasing of low-pass filter op de sensor. Hierdoor krijg je de hoogst  mogelijke resolutie. Maar er bestaat een kans op zichtbare kleur moiré bij hele grote vergrotingen. Het bekendste voorbeeld is de Nikon D800, die in twee verschillende versies wordt geleverd: De Nikon D800 (met filter) en de Nikon D800E (zonder filter). Nikon heeft bij de introductie van de Nikon D800E een heel mooi artikel op haar site gezet, waar de mogelijke scherpte en moiré verschillen tussen de Nikon D800 en de Nikon D800E zijn toegelicht aan de hand van extreme praktijkopnames. Als ik zou mogen kiezen tussen de Nikon D800 en de D800E, dan koos ik voor de laatste. In de praktijk kom je bij gebruik van de Nikon D800E maar heel weinig moiré tegen.

In onze Nikon D800E review zijn we specifiek fijne patronen gaan fotograferen, waaronder de Siemens ster en sfijngeweven stoffen. Bij kleine afdrukken (tot A4) heb je uberhaupt geen last van zichtbare moiré, zelfs al is het wel  zichtbaar als je tot 100% inzoomt op je beeldscherm. En in die zeldame gevallen waar je zo’n grote afdruk maakt dat moire zichtbaar zou kunnen zijn, kan je de kleur moiré eenvoudig door middel van software te verwijderen.

Hoe verwijder ik kleur moiré?