De Panasonic Leica 100-400 biedt wat Leica niet kan bieden

De Panasonic LUMIX G 100-400mm LEICA DG VARIO-ELMAR- telezoomlens is waarschijnlijk een sensatie waar velen van dromen. Met een adviesprijs van 1699 euro zal het voor sommigen bij een droom blijven. Maar die prijs is ook een indicatie van de hoge kwaliteit die we mogen verwachten. De aanduiding LEICA DG VARIO-ELMAR geeft aan dat dit objectief  voldoet aan  hoge kwaliteitseisen. Toch is dit geen kopie van een Leica lens, want een dergelijke Leica lens bestaat niet. Dit is een door Panasonic ontwikkelde en in Japan gebouwd objectief, waarbij is samengewerkt met de ontwerpers van Leica. Een zoombereik van 200-800 mm (equivalent van 35mm-camera) is  uitzonderlijk. Combineer dat met een lichte (minder dan 1 kilo!) , compacte, stof- en spatwaterdichte lensbody met ingebouwde beeldstabilisatie, dan klapperen je oren. Als de beeldkwaliteit ook nog  eens veel duurdere lenzen naar de kroon steekt, dan val je van je stoel.

Panasonic LUMIX G 100-400mm LEICA DG VARIO-ELMAR telezoom? Fantastisch!

Bouw en autofocus

De Panasonic 100-400mm heeft een mooi, matzwarte afwerking. Met een gewicht onder 1 kilo is dit een verrassend lichte supertelezoom. Objectieven met een soortgelijk zoombereik (of beter gezegd: beeldhoek) zijn met gemak anderhalf (APS-C) of meer (full-frame) keer zo zwaar. Hetzelfde geldt voor de afmetingen, zoals je in onderstaande illustratie waar de Panasonic Leica 100-400mm wordt vergeleken met een 800mm lens met soortgelijke lichtsterkte voor een camera met een volformaat sensor.
De lens bestaat uit 20 elementen in 13 groepen en heeft een aantal asferische en extra low dispersion-elementen die kleurscheiding en contrastverlies voorkomen. De lenselementen zijn gecoat om interne reflecties (met nevenbeelden en contrastverlies als gevolg) te minimaliseren.De Panasonic 100-400mm wordt geleverd inclusief een afschroefbare statiefvoet. Als je die gebruikt, dan is de knop op de lens (zie bovenstaand plaatje) te gebruiken om de camera te draaien van horizontaal naar verticaal, zonder dat de lens van het statief verwijderd hoeft te worden. Op de lens zit een vergrendeling, waarmee de lens op ieder brandpunt vergrendeld kan worden. Bij andere objectieven is dat soms alleen de korstte brandpuntsafstand, in verband met transport. Verder zitten er nog twee schakelaars op de lens (AF/MF en beeldstabilisatie ON/OFF). Aan de voorkant van het objectief zit een geïntegreerde, inschuifbare zonnekap, die verrassend klein is.
De AF werkt bij 240 fps en dat maakt de AF bij zonnige omstandigheden daadwerkelijk verrassend snel. De AF is extreem stil, waardoor je bij het maken van video opnames weinig last hebt van de AF motor. Zoals bij alle supertelezoom lenzen die ik tot nu toe heb getest, merk je dat de beperkte lichtsterkte bij de langste brandpuntsafstand minder gunstig is voor de AF snelheid. En het WYSIWYG voordeel van een camera met een elektronische zoeker, is in sommige situaties een nadeel bij lenzen met een mooie bokeh. Richt je de lens naar een vogel die in de lucht vliegt, dan zie je bij een optische zoeker wanneer de vogel in beeld komt. Als de 100-400mm niet op oneindig staat scherpgesteld, dan zie je vanwege de mooie bokeh de vogel niet in je elektronische zoeker. Wil je een snel bewegend onderwerp als een vliegende vogel fotograferen, dan wordt de kans op een geslaagde opname veel kleiner. Veel lezers die geen ervaring met extreme telelenzen hebben, realiseren zich niet hoe moeilijk het is om met een extreem lange brandpuntsafstand op precies de goede plek te richten. Actiefotografie met een 400mm f/6.3 lens is extreem moeilijk.{insertgrid ID = 288}

Kleiner en lichter: Je maakt de mooiste foto’s met de lens die je bij je hebt.

Panasonic maakt de vergelijking met een 800mm objectief voor een full-frame spiegelreflex camera. Je krijgt met beide lenzen hetzelfde beeld op een opname, alleen heeft de spiegelreflex door de grotere sensor wat minder last van ruis en een mooiere bokeh. Op de andere beeldkwaliteitskenmerken (scherpte, lichtafval, vervorming en chromatische aberratie) komen we zo terug. Er is niet alleen een verschil in omvang, maar ook een aanzienlijk verschil in gewicht en in prijs. Iets minder spectaculair – en waarschijnlijk meer voor de hand liggend – zou een vergelijking met een 600mm lens voor een spiegelreflex met een APS-C sensor zijn. Nu komen sensorgrootte en bokeh al dichter bij elkaar. Maar ook dan blijven gewicht en omvang een niet te onderschatten pluspunt.

Panasonic 100-400mm + Panasonic GX8: 400mm,  f/6.3 1000 ISO, 1/640 sec

De Panasonic 100-400mm vormt een mooie combinatie met de Panasonic GX8, al liggen G7 en GH4 meer voor de hand qua ergonomie). De combinatie van een zeer kleine beeldhoek, compacte afmetingen, een licht gewicht en effectieve beeldstabilisatie maken dat je uit de hand opnames kan maken van kleine vogeltjes, zonder dat het de fotograaf al snel, schouder-, rug- of hoofdpijn oplevert. Je houdt het makkelijk lang vol en het rustige en heldere zoekerbeeld levert je meer geslaagde plaatjes op.

Lichtafval

Van lichtafval zal je weinig last hebben. RAW bestanden die je in Lightroom / Photoshop opent, of jpg bestanden die in de camera zijn opgeslagen, laten bij geen enkele brandpuntsafstand / diafragma combinatie meer dan 1 stop lichtafval zien. De lichtafval is het meest zichtbaar bij de kortste brandpuntsafstand. Deze uitstekende resultaten zijn mede te danken aan automatische correctie van lichtafval. Ongecorrigeerde bestanden laten bij volle opening zichtbare lichtafval zien (beweeg je muis over bovenstaande opname).

Vervorming

Ook vervorming wordt automatisch gecorrigeerd en is bij geen enkele brandpuntsafstand zichtbaar aanwezig. Open je RAW bestanden met een converter waar geen automatische lenscorrectie wordt uitgevoerd, dan zie je bij alle brandpuntsafstanden een vervorming van 1% tonvormig (beweeg je muis over onderstaande afbeelding), zoals gebruikelijk is bij vele telelenzen.

Overstraling

Omdat een modern objectief tegenwoordig al gauw uit meer dan 10 lens elementen bestaat, en de sensor licht veel meer reflecteert dan analoge film, is de kans op interne reflecties groter geworden sinds de komst van de digitale fotografie. Zeker bij groothoek lenzen en telelenzen, waar je te maken hebt met grote lens elementen. Interne reflecties kunnen bij fel tegenlicht zichtbaar worden in de vorm van een verlaagd contrast en gekleurde nevenbeelden. Ook als de lichtbron zich net buiten beeld bevindt, kan er overstraling plaatsvinden. Daarom worden moderne objectieven voorzien van speciale coatings, die overstraling zo veel mogelijk voorkomen. De Panasonic 100-400 mm heeft als aanvullende bescherming een geïntegreerde, inschuifbare zonnekap die opmerkelijk kort is in vergelijking met de zonnekappen die je normaal op telelenzen tegenkomt. Tijdens de test hebben we weinig last gehad van overstraling. De opname hiernaast is – juist om de gevoeligheid voor overstraling te testen – gemaakt zonder de zonnekap te gebruiken. Boven in beeld een paars nevenbeeld zien. In de opnames die gemaakt zijn met zonnekap was geen overstraling of nevenbeeld te zien. Mogelijk dat je bij direct tegenlicht daar iets van ziet. De beste zonnekap is de zonnekap die je daadwerkelijk ook gebruikt.

Scherpte

Fantastische beeldkwaliteit over het hele zoombereik

Bij de presentatie van de Panasonic 100-400mm werden – om een indruk te geven van de scherpte die we mogen verwachten –  indrukwekkend goede MTF diagrammen voor de Panasonic 10-400mm getoond. De MTF diagrammen die vrijwel alle fabrikanten op hun website zetten, zijn gebaseerd op berekeningen, waarbij het objectief is scherpgesteld op oneindig. De resolutie (MTF50) die wij met Imatest gemeten hebben, is hoog over het hele zoombereik, waarbij het verschil in scherpte tussen het centrum en de hoeken opvallend klein is, De hoogste centrumscherpte werd bij volle opening of na 1 stop diafragmeren bereikt. De scherpte neemt langzaam af naarmate de brandpuntsafstand langer wordt, maar zelfs bij de langste brandpuntsafstand is de scherpte nog steeds hoog.

Resolutie: Full frame vs micro-43: Door de resolutie van objectieven op testcamera’s met verschillende sensorgrootte (zoals in bovenstaand plaatje) uit te drukken in lijnen per beeldhoogte (LW/PH), kan je de scherpte van lenzen rechtstreeks met elkaar vergelijken, onafhankelijk van de sensorgrootte. Maar dan moet je ook rekening houden met de beeldhoogte. Want bij een beeldverhouding van 4:3 heb je verhoudingsgewijs meer pixels in de hoogte dan bij een beeldverhouding van 2:3. Rechtstreekse vergelijking van de resolutie (in LW/PH) gemeten op een micro-43 camera (breedte: hoogte = 4:3) met de resolutie van een lens gemeten op een spiegelreflex camera (breedte: hoogte = 2:3) is – als je geen rekening houdt met de beeldverhouding – voordeliger voor een micro-43 camera (met een relatief hoger beeld dan een spiegelreflex camera). Zou je de resolutie uitdrukken in lijnen per beeldbreedte, dan zou dat voor een spiegelreflex met zijn langwerpiger beeldformaat gunstig uitpakken.  Om toch een eerlijke vergelijking mogelijk te maken, gaan we bij de berekening van de scores voor resolutie op CameraStuffReview ook voor micro-43 camera’s uit van een beeldverhouding van 2:3.

Beeldstabilisatie

Zeer effectieve beeldstabilisatie!

De beeldstabilisatie hebben we getest door een paar honderd opnames te maken met en zonder bij de langste brandpuntsafstand en de scherpte van de opnames te meten met Imatest. Een opname gemaakt met beeldstabilisatie is net zo scherp als een opname gemaakt zonder beeldstabilisatie bij een sluitertijd die 3 stops korter is. Zelfs bij een sluitertijd van 1/1000 waren de opnames gemaakt met beeldstabilisatie scherper. Knappe prestaie van Panasonic

Video: 4K video & full HD met Extra Teleconversie

De stap van beeldstabilisatie naar video ligt voor de hand: bij video zie je iedere trilling en bij een supertelezoom worden die trillingen enorm uitvergroot. Zelfs een zwaar statief is geen garantie voor mooie opnames als je een heel lang brandpunt gebruikt.
Onderstaande Full HD opname is, zonder statief, in een vogelkijkhut op een bonenzak gemaakt met de Panasonic GH4 met V-log L en Extra Tele Conversie. Bij Extra Teleconversie wordt alleen het centrum van de sensor gebruikt, waardoor je een extra crop factor krijgt zonder dat de beeldkwaliteit vermindert. Dat is ideaal voor het maken van natuuropnames en is vrijwel alleen in Panasonic camera’s te vinden. Het levert in dit geval een beeldhoek die overeenkomt met een 2000 mm lens op een camera met een volformaat sensor. 50p All-intra (compressiemethode waarbij de afzonderlijke beeldjes worden gecomprimeerd in plaats van tussen beelden, waardoor je ieder beeldje als foto kan gebruiken) en 200 Mbit/sec. Dat smaakt naar meer.{vimeo}158716630{/vimeo}

Bokeh

Negen afgeronde diafragmalamellen geven het diafragma een ronde vorm voor een mooie bokeh. Hoe langer de brandpuntsafstand, des te meer je kan spelen met achtergrondonscherpte. Kijk eens goed naar de bokeh bal links boven in deze praktijkopname. Daar zou een fotograaf met een spiegelreflexcamera en een volformaat sensor ook trots op geweest zijn. De bokeh is voor een micro-43 objectief heel erg mooi, maar is nog niet perfect. De opname hiernaast laat zien dat de bokeh ringen vaak een extra randje hebben.

Close-up fotografie

Panasonic 100-400mm + Panasonic GX8:  364mm, f/6.1 1600 ISO, 1/640 sec
Klik op bovenstaande afbeelding voor een gecomprimeerde versie in volledige resolutie.
Een kortste scherpstelafstand van 130 cm voor een lens met eenzelfde beeldhoek als een 800mm lens op een camera met een volformaat sensor is uniek. Dat zorgt er voor dat je meer succesvolle close-up opnames maakt van onderwerpen die wegvliegen. Als je dat met een macrolens, met vrijwel altijd een brandpunt onder de 200mm (FF equivalent), zou proberen, dan is de kans op een mislukte foto veel groter.

Panasonic 100-300mm vs Panasonic 100-400mm (Le roi est mort. Vive le roi!)

Panasonic 100-300mm levert mooie plaatjes.
Panasonic Leica 100-400mm fantastisch mooie opnames. 

Wilde je tot voor kort een compacte micro-43 supertelezoomlens hebben, dan was de Panasonic 100-300mm de enige keus. Met een winkelprijs van rond de 500 euro biedt de 100-300mm veel waar voor zijn geld, maar zowel wat bouw- als beeldkwaliteit moet de Panasonic 100-300mm de meerdere erkennen in de nieuwe Panasonic 100-400mm. In mijn ogen is de meerprijs van duizend euro de moeite van het doorsparen waard. Ten eerste is de 100-400 mm zichtbaar scherper bij de langste brandpuntsafstanden, terwijl de langste brandpuntsafstand bovendien 400mm is, in plaats van 300mm. Zowel voor video als fotografie zonder statief verhoogt de ingebouwde beeldstabilisatie van de 100-400mm de kans aanzienlijk dat je met geslaagde (video-) opnames thuiskomt als je een langere brandpuntsafstand gebruikt. Bij video opnames met hele lange brandpuntsafstanden zie je de kleinste trilling; ook als je vanaf statief werkt. Dan is optische beeldstabilisatie een betere en tijdsbesparende optie. Softwarematige beeldstabilisatie van (helemaal bij 4K) video is echt tijdrovend. Juist vanwege de langste brandpuntsafstand koop je een supertele. De zoomring van de 100-400mm heeft minder gauw last van “creeping” (=als je de lens verticaal houdt, verandert de brandpuntsafstand). Extra afdichting tegen stof- en spatwater is een belangrijk pluspunt voor de natuurfotograaf die niet alleen bij zonnig weer aan de slag gaat. Je krijgt, kortom, waarvoor je betaalt.

Conclusie Panasonic Leica 100-400mm met Panasonic GX8 / GH4

Voordelen

• Fantastische beeldkwaliteit: Beste supertelezoom voor micro-43
• Zeer compact: makkelijk mee te nemen
• Zonder statief te gebruiken dankzij beeldstabilisatie en lage gewicht (minder dan een kilo!)
• Extra afgedicht tegen stof- en spatwater
• Zeer geschikt voor close-up dankzij kortste scherpstelafstand van 130 cm
• Geintegreerde, inschuifbare zonnekap
• Handige statiefgondel

Nadelen

• Prijs in overeenstemming met de kwaliteit
• 400 mm f/6.3 is minder geschikt voor actiefotografie

TL, NG (Te lang, niet gelezen): Panasonic Leica 100-400mm is een supertelezoom voor micro-43, waarbij superlatieven te kort schieten

Met de komst van de Panasonic 100-400mm is het lensaanbod van compacte en hoogwaardige Panasonic objectieven vrijwel compleet. Met de Panasonic 7-14mm f/4, Panasonic 12-35 mm f/2.8, Panasonic 35-100 mm f/2.8 en de Panasonic 100-400mm in een fototas ben je tot de tanden toe gewapend zonder dat je je een breuk hoeft te sjouwen. Ben je een spiegelreflex met een 24-70mm f/2.8 en een 70-200mm f/2.8 gewend, dan is die combinatie duurder, zwaarder en ongeveer even groot als  een Panasonic G7 of GX8 alle vier Panasonic lenzen. De beeldkwaliteit van micro-43 is verrassend hoog. Het scheidend vermogen ( in lp/mm) van de Panasonic 100-400mm is zo hoog, dat je met een 24 megapixel camera met een grotere sensor geen scherpere opnames maakt. Van lichtafval en vervorming zal je geen last hebben. Dankij de ingebouwde beeldstabilisatie heb je een rustig zoekerbeeld als je uit de hand fotografeert, minder snel een bewogen opname bij weinig licht en rustige en stille video opnames. De robuuste bouw en de extra afdichting tegen stof en spatwater maken deze supertelezoom perfect geschikt voor gebruik onder de meest extreme omstandigheden. Micro-43 gebruikers hebben lang op deze lens moeten wachten, maar het is de moeite van het wachten waard. Di is een absolute aanrader.