Test Olympus 40-150mm f/2.8 PRO

Door

12 oktober 2014

De Olympus ED 40-150mm f/2.8 PRO is vlak na de Photokina 2014 verschenen en biedt een beeldhoek die overeenkomt met die van een 80-300mm zoomlens op een camera met een volformaat sensor. Dat is een zeer breed inzetbaar telelens zoombereik, helemaal door de hoge, constante lichtsterkte van f/2.8.
Dit micro-43 objectief is ontworpen voor veeleisende professionals, die daar met smart op zaten te wachten. Ik ken meerdere professionele fotografen die hun werk doen met een micro-43 camera en een groothoek- of standaardlens. Degelijk gebouwde, optisch hoogwaardige objectieven als de Olympus 12-40 mm f/2.8 Pro, Panasonic Nocticron 42.5mm f/1.2 of de Olympus 12mm f/2 zijn hun favoriete werkpaarden.

Maar een micro-43 telezoom beschouwen deze professionals, ondanks de – optisch uitstekend presterende – Panasonic 35-100mm f/2.8, tot op heden nog niet als een alternatief voor de professionele 70-200mm f/2.8 zoomlenzen op een camera met een volformaat sensor. Komt daar met de introductie van de Olympus 40-150mm f/2.8 Pro verandering in? De sprijs van 1.399 euro maakt duidelijk dat de lat hoog ligt. Olympus belooft dan ook een geweldige optische kwaliteit in een supersolide en toch lichte, spatwaterdichte, extra tegen stof afgedichte, compacte behuizing, die bovendien blijft functioneren bij extreme kou. Wat die kou betreft, geloven we Olympus tot het tegendeel bewezen is. Want als we lens en camera in het vriesvak leggen, is de temperatuur in Nederland op dit moment nog zo hoog, dat er condens op de frontlens wordt gevormd, als we de camera uit het vriesvak halen. Mogelijk is er een lezer die een vriescel van meer dan 20 meter lang voor ons ter beschikking heeft? Anders moeten we wachten op een strenge winter. De beeldkwaliteit konden we gelukkig wel nu testen:
Olympus M.ZUIKO DIGITAL ED 40-150mm f/2.8 PRO
Olympus 40-150mm f/2.8 Pro @ 150mm f/2.8, 1/320 sec, 500 ISO
Bouw: “Dust, splash & freeze Proof”
De in metaal uitgevoerde Olympus 40-150 mm f/2.8 verdient het predicaat “gebouwd als een tank”. De Olympus ED 40-150 heeft een constant f/2.8 diafragma en een constante lengte van slechts 16 cm. Zoals het een professioneel objectief betaamt, is het stof- en spatwater dicht. Bovendien garandeert Olympus de werking tot -20 graden Celsius. Bij professionele 70-200mm f/2.8 zooms van Canon en Nikon schrijven we altijd dat ze gebouwd zijn als een tank, om aan te geven hoe onverwoestbaar degelijk die objectieven zijn gebouwd. De Olympus 40-150mm PRO is eveneens gebouwd als een tank en is dan ook met 760 gram een zwaargewicht onder de micro-43 lenzen: de Panasonic 35-100mm f/2.8 weegt de helft. Voor veel professionele fotografen zal 760 gram een aangename verrassing zijn: een professionele 70-200 mm f/2.8 zoom voor een spiegelreflex heeft een kleiner zoombereik en weegt twee keer zo veel als de Olympus 40-150mm f/2.8. En de minder lichtsterke Canon 70-300 mm L f/4-5.6 biedt dezelfde beeldhoek, maar weegt 3 ons meer.	{insertgrid ID = 288}
Autofocus De Olympus 40-150 mm f/2.8 Pro heeft een uniek dual PCM AF systeem dat bestaat uit twee afzonderlijke AF systemen, met ieder een eigen AF lenzen groep. We hebben deze lens voornamelijk getest in de single-AF modus. In combinatie met de Olympus OM-D E-M1 is de AF snelheid vergelijkbaar met een spiegelreflexcamera. In de continu-AF modus was de Olympus M 40-150mm merkbaar sneller en stiller dan de Olympus 50-200mm SWD Four-Thirds zoomlens. Handmatig scherpstellen kan op drie verschillende manieren. Stel je de camera in op handmatig scherpstellen, dan stel je handmatig elektronisch scherp. Je kan de camera ook instellen op AF met handmatig overrulen, analoog aan de professionele USM l/ SWM enzen. Een derde mogelijkheid is door de SNAP-focus scherpstelring naar voren te schuiven. Dit is de stand met de lekkerste weerstand tijdens handmatig scherpstellen, een afstandsschaal en een harde stop bij oneindig en 70 cm.

Close-up fotografie
Een andere verrassing die Olympus voor de professional in petto heeft, is de kortste instelafstand van deze telezoom. Voor een traditionele 70-200mm f/2.8 zoomlens is de minimale afstand waarop scherpgesteld kan worden meestal meer dan een meter; anderhalve meter is niet ongewoon. De Olympus 40-150mm f/2.8 kan over het hele zoombereik scherpgesteld worden tot 70 centimeter, wat de universele inzetbaarheid vergroot. Ben je op stap met dit objectief, dan maak je zonder van lens te verwisselen ook een close-up van een bloemknop of een blad met dauwdruppels. Als je wilt spelen met scherptediepte en bokeh, dan is dit je kans.
Lichtafval
Lichtafval / vignettering is laag bij alle brandpuntsafstanden. Bij volle opening is er een halve stop lichtafval, wat je mogelijk een keer zou kunnen herkennen bij een opname met een strakblauwe hemel. Bij alle andere diafragma’s is lichtafval volledig afwezig. Dat is veel beter dan professionals gewend zijn van hun 70-200mm f/2.8 zooms op een spiegelreflex met volformaat camera. Hier scoort de Olympus 40-150mm f/2.8 ook duidelijk beter dan de compactere Panasonic 35-100mm f/2.8
De Olympus 40-150mm f/2.8 wordt geleverd inclusief een bijzonder praktische zonnekap – hier niet afgebeeld, maar daarover later meer – een lens-etui en een afneembare statiefgondel.
Vervorming
Vrijwel alle zoomlenzen hebben zonder softwarematige correcties een vervorming die verloopt van tonvormig bij de kortste brandpuntsafstand naar kussenvormig bij de langste brandpuntsafstand. Dat is ook zo bij de Olympus 40-150 mm f/2.8, als we met Imatest ongecorrigeerde RAW bestanden analyseren. Steeds meer fabrikanten kiezen er voor om – in navolging van Olympus en Panasonic – lensfouten zoals vervorming te corrigeren in jpg en RAW bestanden. Het is een succesvolle strategie: RAW bestanden die je opent met Lightroom of Photoshop vertonen – net als de jpg bestanden rechtstreeks uit de camera – geen enkele zichtbare vervorming over het hele zoombereik.
Unieke zonnekap voorkomt overstraling
Een zonnekap wordt gebruikt om interne reflecties te voorkomen, die worden veroorzaakt door felle lichtbronnen die zich net buiten beeld bevinden. En om de frontlens te beschermen als je geen filters gebruikt. Bij professionele zoomlenzen wordt bijna altijd een grote zonnekap geleverd, die je tijdens transport omgekeerd op de lens kan bevestigen. Veel fotografen met een 70-200mm f/2.8 en een spiegelreflexcamera vinden het verwijderen en plaatsen van een zonnekap zo’n gehannes, dat ze de zonnekap in de praktijk thuis laten.
De beste zonnekap, is een zonnekap die je daadwerkelijk gebruikt. Olympus heeft een unieke constructie bedacht, die ik niet eerder ben tegengekomen. Je draait een ring op de zonnekap (met een pijl aangeduid) naar links, waarna je de zonnekap voor gebruik uit – of na gebruik in in- kan klappen. Deze constructie is zo gebruiksvriendelijk, dat je de zonnekap daadwerkelijk meeneemt en gebruikt. De zonnekap is van plastic en dat is vanwege gewichtsoverwegingen te begrijpen. Toch kan ik me voorstellen dat een deel van de doelgroep – tevreden als ze zijn met de hoogwaardige metalen zonnekappen van de Olympus 12mm f/2 SE of de Olympus 75 mm f/1.8 – ook bij deze lens, die gebouwd is als een tank, graag een metalen zonnekap zouden willen.
Alle lenselementen van de Olympus 40-150mm f/2.8 Pro zijn voorzien van Zero coating, ter voorkoming van overstraling en nevenbeelden. Over het algemeen werkt dat zeer goed. Alleen in de praktijkopnames waar we recht tegen de zon in fotografeerden, zoals in de praktijkopname hiernaast, kwamen we in enkele gevallen overstraling en paarse nevenbeelden tegen.
Scherpte Olympus 40-150mm f/2.8
Praktijkopnames en Imatest meetresultaten zijn ook qua scherpte perfect. De scherpte van de Olympus 40-100mm f/2.8 is fenomenaal bij alle brandpuntsafstanden. Bij volle opening heb je al te maken met de hoogst mogelijke centrumscherpte, terwijl de scherpte in de uiterste hoeken daar vrijwel niet op achterblijft. Diafragmeren is niet nodig, wat de scherpte betreft. Alleen als je meer scherptediepte wil hebben, kies je voor een kleiner diafragma.
Vergelijk je in ons overzicht met testresultaten per brandpuntsafstand de Olympus 40-150 mm f/2.8 met alle andere micro-43 objectieven, dan wint deze zoom het bij 135mm, 200mm en 300mm (omgerekend naar full frame) van alles wat we tot nu toe getest hebben. Bij 85 mm (kleinbeeldequivalent) wint de PanaLeica 42.5 f/1.2 en ook de Olympus 75 mm f/1.8 scoort iets hoger. De verschillen zijn heel klein. Bekijk de praktijkopnames van de Olympus 40-150mm f/2.8 test van Robin Wong voor diverse praktijkopnames, of klik op onderstaand plaatje voor een gecomprimeerd, maar verder onbewerkt jpg bestand rechtstreeks uit de camera. Het RAW bestand, waar ik de hooglichten iets heb getemperd, vind ik nog iets mooier. Ik kan de professionele fotograaf wel begrijpen die voor een goed objectief zoals deze Olympus kiest, nabewerking achterwege laat en de in-camera jpg opnames rechtstreeks naar zijn opdrachtgevers stuurt. Hoe sneller je werkt, des te hoger de nieuwswaarde van een foto en de beeldkwaliteit van de in-camera jpg opnames benadert het niveau van bewerkte opnames zeer dicht. Een paar jaar geleden was dat ondenkbaar.
Klik op deze afbeelding voor een gecomprimeerde (in verbanmd met bandbreedte) afbeelding op ware grootte Olympus 40-150mm f/2.8 in-camera jpg @ 150mm f/2.8, 1/1250 sec, 200 ISO Vanzelfsprekend waren we benieuwd hoe de Olympus 40-150 mm f/2.8 zich verhoudt ten opzichte van de Panasonic 35-100mm f/2.8. Aan de praktijkopnames van beide objectieven konden we qua scherpte geen echte verschillen ontdekken. In de Imatest metingen scoort de Olympus 40-150 mm f/2.8 iets hoger dan de Panasonic 35-100mm f/2.8.
Beeldstabilisatie
De Olympus 40-150mm f/2.8 heeft geen ingebouwde beeldstabilisatie, want die zit in alle Olympus camera’s. Dat is een aandachtspunt voor fotografen met een Panasonic camera. We hebben de beeldstabilisatie getest bij een brandpuntsafstand van 100mm. Het verbaast ons telkens weer hoe efficient de in-body beeldstabilisatie van de Olympus OM-D E-M1 is. Uit onze Imatest metingen bleek dat de opnames gemaakt met beeldstabilisatie bij een sluitertijd van 1/6 sec net zo scherp waren als de opnames zonder beeldstabilisatie, gemaakt met een sluitertijd van 1/200 sec. Zo lang het onderwerp niet beweegt, heeft een reporter met de Olympius OM-D E-M1 + 40-150 mm f/2.8 dankzij de ingebouwde beeldstabilisatie daadwerkelijk 4 stops winst. Fantastisch.
Chromatische aberratie
Blauwe en rode randen bij scherpe contrastovergangen in de hoeken zijn totaal afwezig. Bij RAW bestanden die je opent met Photoshop, Silkypix en Lightroom vertonen – net als de jpg bestanden uit de camera – geen enkele laterale chromatische aberratie. Ook longitudinale chromatische aberratie, die je alleen tegen kan komen bij lichtsterke lenzen is vrijwel afwezig. In de veren van de gier is bij uitvergroting tot 100% nog een spoortje kleurbokeh – groene randen bij contrastovergangen achter het scherpstelpunt – te zien. Deze uitzonderlijk goede optische prestaties zijn het resultaat van een goed lensontwerp, waarin diverse hoogwaardige glassoorten (HD, super ED en EDA) zijn toegepast.
Maatwerk met een Fn knop op de lens
Net als bij de Olympus 12-40 mm f/2.8 is ook de Olympus 40-150mm f/2.8 voorzien van een programmeerbare functie-knop (L-Fn), waarmee je met “1 druk op de knop” vooraf gekozen camera-instellingen kan kiezen. De meeste amateurfotografen zullen hier waarschijnlijk niet zo veel gebruik van maken, want de Olympus OM-D camera’s hebben al meerdere Fn knoppen. Maar het zijn juist de professionals die een derde programmeerbare functieknop als aanvulling op de twee functieknoppen op de OM-D E-M1 zullen waarderen. Zo kan je deze knop bijvoorbeeld instellen (Custom Menu B/Button Function/L Fn) om de scherpstelafstand vast te houden, de scherptediepte te controleen of het AF punt te resetten naar de home-positie, om maar eens een paar mogelijkheden te noemen

Bokeh
Olympus 40-150mm f/2.8 Pro @ 150mm f/2.8, 1/200 sec, 1600 ISO Otters zijn zeer beweeglijk, maar vormden zelfs bij een brandpuntsafstand van 300mm (omgerekend naar full-frame) geen enkel probleem voor de razendsnelle AF van de Olympus OM-D E-M1.
De Olympus 40-150 mm f/2.8 levert een mooie bokeh, waarbij de geringe scherptediepte van een lichtsterke telelens meehelpt om het onderwerp te isoleren van de achtergrond. Rechts zie je een 100% deelvergroting van een opname gemaakt van onze bokeh testopstelling. Er is een klein beetje uienring bokeh, veroorzaakt door het achromatische lenselement, te herkennen. Klik op de afbeeldingen hieronder voor een vergelijking van de bokeh van de Panasonic 35-100mm f/2.8 met de bokeh van de Olympus 35-100mm f/2.8, waarbij beide objectieven zijn ingesteld op f/2.8 en op f/8. De kattenoog bokeh verraadt de Panasonic 35-100mm bij f/2.8. Bij f/8 zie je dat de Panasonic 7 diafragmabladen heeft en de Olympus 9.

M.Zuiko Digital 1.4x Teleconverter MC-14
Tegelijk met de Olympus 40-150mm PRO is er ook een 1.4x teleconverter uitgebracht, die we nu aan het testen zijn in combinatie met de Olympus 40-150mm PRO. Deze 1.4x converter is speciaal ontworpen voor gebruik in combinatie met de 40-150mm f/2.8 en de 300mm f/4, die volgend jaar wordt verwacht. Aan het plaatje kan je zien waarom deze converter niet te gebruiken is als universele teleconverter: het voorste lenselement van de converter steekt uit. Onze eerste ervaringen met deze converter zijn heel positief. Daar komen we later op terug.
{insertgrid=117}	{insertgrid=118}
Conclusie Olympus 40-150mm f/2.8 PRO met OM-D E-M1
	Gebruik de Lensvergelijker of kijk in ons overzicht van geteste objectieven om dit objectief te vergelijken met andere objectieven.
WYSIWYG score: Deze tabel geeft de prestatie weer van dit objectief als je de bestanden in de camera opslaat als jpg, inclusief in-camera lenscorrecties (vervorming, chromatische aberratie). Deze score geeft je voor deze objectief / testcamera combinatie: “What you see is what you get”.	{loadmodule mod_custom, LensConclusie}{insertgrid ID = 301}
Puur RAW score: Deze tabel geeft de prestatie weer van dit objectief als het bestand in de camera wordt opgeslagen als een RAW bestand. Deze score benadert de intrinsieke kwaliteit van de combinatie van objectief en testcamera. Maak je gebruik van Photoshop, Lightroom of SilkyPix voor het converteren van RAW bestanden, dan zijn de RAW scores voor chromatische aberratie en vervorming gelijk aan de jpg scores.	{loadmodule mod_custom, LensConclusie}{insertgrid ID = 302}
Voordelen Weergaloze, professionele, bouwkwaliteit: Dust, splash & freeze proof Fantastisch goede, professionele, beeldkwaliteit Snelle AF, heerlijk handmatig scherpstellen Unieke, praktische zonnekap constructie Fn knop voor extra camera-preset	Nadelen Voor een micro-43 objectief relatief groot en zwaar Professionele prijsklasse
{insertgrid=344}{insertgrid=345}{insertgrid=343}
Door deze lens zullen meer professionals overstappen op micro-43. Een micro-43 objectief van 16 cm lang, 700 gram en een adviesprijs van 1.399 is niet voor iedereen weggelegd. Gelukkig ligt de winkelprijs een paar honderd euro lager, want deze lens bevelen we iedere veeleisende prosumer of professional met een micro-43 camera volmondig aan. De bouw- en beeldkwaliteit van de Olympus 40-150 mm f/2.8 is absolute topklasse. De combinatie van een Olympus OM-D E-M1 of Panasonic GH4 met een Olympus 12-40mm f/2.8 PRO + 40-150 mm f/2.8 PRO is compact, hoogwaardig professioneel gereedschap dat een paar kilo minder weegt dan een traditionele 24-70 f/2.8 + 70-200 mm f/2.8 en een professionele spiegelreflex, terwijl de beeldkwaliteit verrassend dichtbij komt.