Hoeveel pixels voor een print?

Een vraag die we regelmatig krijgen is: hoeveel pixels heb je nodig om een scherpe print te maken? De vraag houdt direct verband met de toename in pixelaantallen bij digitale camera’s. Tien jaar geleden waren we best gelukkig met camera’s met 10 of 12 megapixel op de sensor. Tegenwoordig lijkt het viervoudige daarvan de norm te worden. Er zijn fotografen die vinden dat je dat niet nodig hebt, terwijl anderen zich afvragen of het wel voldoende is voor een grote print.

Een plaatje van 600×900 pixels kan er goed uit zien op een monitor. Maar zodra je gaat inzoomen zie je al snel de losse pixels in het beeld. In print wordt dit heel lelijk, tenzij je het plaatje maar heel klein afdrukt. Voor een goede afdruk zijn meer pixels nodig.

Resolutie

Er bestaat een redelijk eenvoudig rekensommetje om te bepalen hoe groot je met een bepaald aantal pixels kan printen. Het heeft allemaal te maken met resolutie. De term resolutie wordt, ook door ons, regelmatig gebruikt om bijvoorbeeld het totale aantal pixels van een camera te benoemen, als in: De Panasonic GH5 heeft een resolutie van 20 megapixel. De precieze betekenis van de term resolutie is eigenlijk het aantal pixels per maateenheid. Resolutie wordt meestal aangegeven in dpi. Met dpi wordt het aantal dots per inch bedoeld. In Nederland kunnen we ook spreken over pixels per inch, oftewel ppi. De meeste beeldschermen hebben een vrij lage resolutie, van bijvoorbeeld 72 of 96 ppi. Een foto van 800×600 pixels vult op een 72ppi monitor gemakkelijk een groot deel van het scherm en ziet er groot uit. Hoe groot? Dat is simpel uit te rekenen. Deel de 800 pixels door de resolutie van 72 en je krijgt een breedte van 11,11 inch. Dat is ongeveer 28 cm.

Photoshop laat in het ‘Image Size’ venster goed zien wat het verband is tussen het aantal pixels (boven), de resolutie (onder) en de grootte van de afbeelding.

300

Je zou dan denken je datzelfde plaatje ook even scherp en even groot zou moeten kunnen printen, maar dat is niet zo. Voor een goede print is een hogere resolutie nodig. De gouden standaard voor een gewone A4 of A3 print die je bekijkt terwijl je hem vast houdt, dus vanaf zo’n 30 of 40cm afstand, is 300 ppi. Met dit getal kunnen we nu eenvoudig uitrekenen hoeveel pixels we nodig hebben voor bijvoorbeeld een 20x30cm afdruk. Een inch is ongeveer 2,5cm. 20×30 cm is dan ongeveer 8×12 inch. Voor het gemak laten we even de getallen achter de komma weg. Als we willen printen met een resolutie van 300 pixels per inch dan hebben 8 x 300 pixels nodig voor de korte kant en 12 x 300 pixels voor de lange kant. Dat zijn du 2400 pixels x 3600 pixels. Als we dat met elkaar vermenigvuldigen komen we 8.640.000 pixels uit, ofwel 8,6 megapixel. Dat is zelfs voor een Sony A7 met ‘maar’ 12 megapixel geen enkel probleem. Laten we hetzelfde rekensommetje nog eens doen voor een A3 of 30x40cm print. In inches zou zo’n print 12×16 inch zijn. Als we dat vermenigvuldigen met 300 ppi dan komen we op 3600×4800 pixels. Dan hebben we al 17.280.000 pixels nodig, of afgerond: 18 megapixel. Hoe groot kunnen we dan printen met bijvoorbeeld een 50 megapixel Canon 5Ds? De sensor van de 5Ds heeft 5792×8688 pixels. Delen we dat door 300 dan krijgen we de maat in inches: 19,3×28,9inch. In centimeters is dat 49×73,5cm. Volgens de 300 ppi norm zou je dus maximaal op 50x75cm kunnen printen met de Canon 5Ds, de fullframe spiegelreflex met het hoogste aantal pixels van dit moment. Hebben de mensen die roepen dat 50 megapixel niet genoeg is, dan toch gelijk als je nog groter wilt printen of als je bijvoorbeeld flink wilt croppen? Er zijn best argumenten aan te dragen waarom je camera’s zou moeten maken met nog meer pixels. En die camera’s zullen er ook komen. Maar voor het maken van grote prints is het niet perse nodig. Er worden al jaren A0 posters opgehangen in reclameborden en die zijn echt niet allemaal gemaakt met camera’s met 200 megapixel. Voor zulke grote prints is ook 50 megapixel genoeg. En het kan zelfs met minder.

Minder is meer

Die resolutie van 300 ppi is een getal dat veel wordt gehanteerd voor high end prints en drukwerk. Maar in de praktijk is 300 ppi lang niet altijd nodig. Als ondergrens wordt een waarde van 240 ppi genomen. Theoretisch zou dat een iets minder scherpe print op moeten leveren, maar in de praktijk is het verschil nauwelijks te zien. En dan hebben we het nog over prints die van redelijk dichtbij worden bekeken. De resolutie die je nodig hebt houdt namelijk verband met de kijkafstand. Hoe groter de print, hoe verder we er normaal gesproken van af staan. Anders kunnen we het beeld niet gemakkelijk in zijn geheel in ons opnemen. En hoe groter de kijkafstand, hoe lager de resolutie van de print mag zijn. Op een grotere afstand kunnen we die hele fijne details toch niet meer zien. Dit tabelletje geeft een richtlijn voor het aantal pixels per inch bij een bepaalde kijkafstand:

Camera met veel megapixels is niet genoeg; voor grote, scherpe prints is de ketting zo sterk als de zwakste schakel.

Hoe lager de resolutie wordt, hoe groter je kan printen. En daar zit de sleutel tot het maken van hele grote prints. Een prettige kijkafstand voor grote prints is ongeveer twee keer de diagonaal van het beeld. Een A0 poster van 84×118 cm bekijk je volgens deze norm op een afstand van 2,5 tot 3m. Laten we zeggen dat we toch nog iets dichterbij willen, om ook de details wat beter te kunnen bekijken en dat we de print van 2 meter afstand willen zien. Volgens het tabelletje hierboven moeten we dan printen met 90ppi. Voor een A0 poster hebben we dan maar 2970×4185 pixels nodig. Dat zijn ongeveer 12 megapixels.

Maar…

Natuurlijk zijn de bovenstaande berekeningen geen natuurwetten. Er zijn dus genoeg uitzonderingen op de regels. Er zijn bijvoorbeeld mensen die zogenaamde hyperprints maken. Dat zijn kleine afdrukjes met een hele hoge resolutie tot wel 1200 dpi. Deze prints zijn ideaal voor exposeren in kleine ruimtes en zijn bedoeld om van heel dichtbij te worden bekeken. Er bestaan ook druktechnieken waarmee het verschil tussen 300ppi en 400ppi zichtbaar is, als je heel goed kijkt. Als je daar gebruik van wilt maken, kan je dus minder groot printen. Of je hebt een camera met meer pixels nodig. Maar wat misschien nog wel belangrijker is, is de kwaliteit van de apparatuur die je gebruikt. En dan gaat het met name om de objectieven. Vakfotografen maakten met 11 en 20 megapixel camera’s aan het begin van deze eeuw ook al goed scherpe billboards. Terwijl ze daar rekenkundig te weinig pixels voor hadden. Het geheim zit hem voor een deel in de objectieven. Met een scherp objectief haal je meer kwaliteit uit een sensor. Opnames met een 20 megapixel camera en een heel goed objectief kunnen in de praktijk meer detail bevatten dan een opname met een 50 megapixel camera en een goedkoop zoomlensje van dubieuze kwaliteit. Zo’n scherpe 20 megapixel opname laat zich dan beter uitvergroten dan die wollige 50 megapixel foto.

Met de juiste browser en een Retina scherm ziet dat plaatje er een stuk beter uit dan het plaatje bovenaan de pagina.